Zr. K. is een begrip in ons dorp. Ze is religieuze en woont op zichzelf. Eerst was ze onderwijzeres aan de basisschool. Tot enkele jaren geleden was ze vooral zichtbaar als dirigente van het kinderkerkkoortje. Onvermoeibaar en met een niet aflatend enthousiasme. Als ze op vakantie ging naar haar geboortedorp Volendam verving ik haar wel eens. Nu is ze over de 80. Een paar weken geleden stonden we allebei bij de supermarkt onze boodschappen in de fietstas te laden. Bewonderend zei ik:”U wordt er ook niet ouder op!” Lachend zei ze:”Gewoon doorgaan, bezig blijven en niet achter de orchideeën blijven zitten!” Heel bij de tijd! Vrijwilligers van de Zonnebloem hoeven bij haar niet op visite te gaan. Ze is heel goed in staat om zelf haar contacten te onderhouden en ook haar dagen op een prettige en ook nog zinvolle manier te vullen. Vaak is ze te vinden op de gesloten afdeling van het verzorgingshuis, waar ze bewoners meeneemt voor een wandeling.
Meneer R. heeft zijn hele leven met plezier gewerkt, zijn vrouw zorgde voor de kinderen en het huishouden. Na zijn pensioen leidt hij samen met zijn vrouw een rustig leven. Hij heeft meer tijd voor zijn tuin en legt zelfs een groentetuintje aan. Als hij buiten aan het werk is maakt hij graag een praatje met een van de buren. Anderhalf jaar geleden is hij zijn vrouw verloren. Hij kan zijn draai niet meer vinden.
De interesse in zijn tuintje kan hij niet meer opbrengen en de buren zien hem niet of nauwelijks. De kinderen en kleinkinderen komen wel en proberen hem op te beuren. Zelf voelt hij wel dat het contact met hen anders is dan toen zijn vrouw nog leefde. Zij kon dat beter, met de kinderen praten. Hij huilt veel en mist zijn vrouw. Zonder haar voelt hij zich eenzaam en hij is niet in staat om daar zelf uit te komen.
Wanneer wordt alleenzijn eenzaam zijn? Meneer R. rouwt om zijn vrouw en loopt nu aan tegen zijn onvermogen om sociale contacten ook te onderhouden. Mevr. F. (zie https://ikloopmetjemee.nl/artikelen/ouderen-en-verlies-en-rouw zit vast in haar flinkheid. Het hielp haar zich staande te houden in het leven en door te gaan. Nu belemmert het haar om haar verdriet te delen. Haar onmacht uit ze in een enorme boosheid.
Sommige mensen zijn niet in staat gedurende hun leven betekenisvolle contacten te onderhouden. Ze storten zich b.v. in hun werk en hebben daar genoeg aan. Als dat ophoudt vallen ze in een gat. En niet iedereen die alleen is heeft behoefte aan veel sociale contacten.
Wat geeft je leven zin, ook als je alleen komt te staan? Waar leef je voor als je op leeftijd bent? Kun je nog genieten van de gewone, dagelijkse dingen? De natuur, mooie muziek, persoonlijke contacten, een boek lezen? Heb je nog de interesse in het dagelijkse nieuws? Heb je bezigheden die je nog steeds met plezier doet? Leef je mee met je kinderen, kleinkinderen, andere familie, buurtgenoten, vrienden?
De jaarpublicatie van de Brabantse Vereniging van instellingen voor Welzijn Ouderen is gewijd aan eenzaamheid. Ook hoe belangrijk het is om maatwerk te leveren bij de aanpak daarvan.
Eenzaamheid is niet hetzelfde als sociaal isolement. Ze hebben allebei te maken met het ontbreken van betekenisvolle relaties. Sociaal isolement verwijst naar objectief geisoleerd zijn of het beperkt aantal contacten. Eenzaamheid wijst op de subjectieve beleving van die persoonlijke contacten. Mensen kunnen zich eenzaam voelen ondanks een netwerk.
Sociale competenties spelen een doorslaggevende rol en bepalen hoe mensen omgaan met moeilijke situaties of ingrijpende gebeurtenissen.
Zo zijn er ‘actieven’ die zich prettig voelen bij een actief sociaal leven. De ‘geborgenen’ voelen zich vooral goed bij een veilige en beschermende omgeving. ‘Achterblijvers’ verlangen naar de emotionele steun van een hechte relatie. Er zijn ‘afhankelijken’ die de geborgenheid zoeken in een afhankelijkheidsrelatie. ‘Buitenstaanders’ funktioneren het liefste buiten de reguliere samenleving. ‘Overlevers’ hebben de moed opgegeven en zijn alleen bezig met overleven. ‘Hoopvollen’ hebben veel behoefte aan contacten en hopen dat hun situatie ten goede zal keren.
Zomaar een grove indeling, die haarfijn duidelijk maakt dat als mensen hulp nodig hebben dat ‘hulp-op-maat’ moet zijn.
Terug naar ouderen en verlies. Lees ook: https://ikloopmetjemee.nl/artikelen/ouderen-en-verlies-en-rouw Ook voor hen geldt: rouwen is geen ziekte, het hoort bij het leven. Ook ouderen rouwen op hun eigen manier, maar net zo intens als mensen in een andere levensfase. Verlies van een partner of andere naaste in hun leven maakt dat hun vertrouwde omgeving sterk verandert. Ook bij teruglopende gezondheid, een ernstige ziekte, beperkte mobiliteit moeten mensen telkens inleveren.
Sommige ouderen hebben hulp nodig in dat rouwproces, ze komen er alleen niet uit.
Zoals Mevr. P.. Voor de 2e keer heeft ze een partner verloren, ook hem heeft ze verzorgd toen hij ziek werd. Haar eerste man was jaren lang ziek. Ze is haar hele leven al gewend de dingen zelf te doen en er anderen niet mee lastig te vallen. Ze was 8 toen ze als oudste van een groot gezin haar vader verloor. Het sprak voor zich dat ze haar moeder hielp met de zorg voor haar jongere broers en zusjes. Haar beide mannen hielden hulp van buiten zoveel mogelijk buiten de deur. Dat was zwaar voor haar.
Haar kinderen zijn alles voor haar, voor hen wil ze verder. Ze steunen haar zoveel ze kunnen.
Ze heeft veel verdriet en vraagt zich af waarom dit haar opnieuw moet overkomen. Wat wringt en telkens terugkomt in de gesprekken: of ze wel echt alles heeft gedaan wat ze kon doen. Ze praat over het ziekbed van haar partner, de gesprekken met hem, haar zorgen toen, hoe ‘mooi’ het afscheid en zijn overlijden was. Ook hoe ze nu op haar eigen manier omgaat met het verlies van ‘haar mannen’. Over haar eigen gezondheid die haar parten speelt. Ook praten we over de goeie dingen die gebeuren, de ogenschijnlijk kleine maar voor haar grote stappen die ze zet. Hoe het geloof haar helpt. Waar haar innerlijke kracht zit die haar ook door deze moeilijke tijd heen helpt. Ook zij wordt opener naar haar omgeving toe. “Ze moeten er wel zelf over beginnen, dat zal ik niet zelf doen.” Al een hele stap voor haar!
Van haar partner kreeg ze elke week een bosje rode rozen. In een van de laatste gesprekken vertelt ze hoe ze voor het eerst voor zichzelf een bosje rozen gekocht heeft. Met tranen in haar ogen, maar toch…!
Bij het afscheid zegt ze dat de gesprekken haar goed hebben gedaan. Ze heeft alles kunnen zeggen wat haar dwarszat, ook veel wat ze nooit tegen iemand verteld heeft.
Deze week vertelde iemand:”Mijn opa was 30 jaar weduwnaar, hij stierf toen hij 92 was. Hij hield van feest! Alles hield hij bij, elke verjaardag van kinderen of kleinkinderen. Vlak voor ik trouwde lag hij in het ziekenhuis. s’Avonds ging hij zo tekeer, dat ze hem naar huis stuurden. Hij dacht dat de bruiloft de dag daarna was. Mijn bruiloft was een week later en mijn opa was erbij! Een paar maanden later ging hij dood.”
Bij hem bleef het glas halfvol…
Zomaar wat aspecten rondom ouderen – verlies – alleen zijn – eenzaamheid. Heb ik iets over het hoofd gezien? Heb je nog een aanvulling? Laat het me weten!
Geef een reactie