Winnen is fijn, je stijgt even boven jezelf uit. Even een moment van glorie. Individueel, als groep, als land zelfs. Ik denk aan alle euforie rond grote voetbalwedstrijden. Als je verliest is er op zijn minst teleurstelling. Is het een kunst om te kunnen verliezen?
Ons leven is een doorgaand proces van winnen en weer verliezen, verbinden en loslaten, gevonden worden en verloren raken. Bij elke nieuwe verbinding identificeren we ons met rollen, functies en beelden over onszelf, onze bestemming en onze plek in het grotere geheel. Een verlies maakt dat onze identiteit opnieuw vorm moet krijgen. Alle rollen, beelden over onszelf moeten opnieuw bekeken worden. Dat is een deel van de rouwarbeid. Het oude was vertrouwd, het nieuwe is onbekend.
René Diekstra, professor in de psychologie, schreef in het ED een column over een goed verliezer kunnen zijn. Binnen een jaar tijd verloor hij drie dierbare mensen aan kanker. Twee van hen leefden gezond en toch kregen ze die voor hen dodelijke ziekte. Was dat domme pech of was het iets anders? Als het domme pech is, betekent het dat het ons allemaal kan overkomen. En dat je geluk hebt als dat tot nu toe niet gebeurd is.
Hij concludeert, dat leven er niet alleen om gaat hoe je je talenten inzet, of je hard werkt, en vooral of je houdt van de mensen om je heen. Het gaat er ook om hoe je omgaat met de onvermijdelijke verliezen in je leven. Kun je er vrede mee hebben als er iemand dood gaat die in je ogen nog veel te jong is, waar je veel te veel van houdt, iemand die je niet kunt missen? Kun je het verduren dat iemand, die alles voor je is, er niet meer is?
We kunnen nogal wat ‘winnen’ in ons leven. Lieve ouders, aardige broers of zussen, kinderen, goede vrienden/vriendinnen, collega’s, klasgenootjes, sportmaatjes, buren, een fijne baan. Een goede gezondheid lijkt vanzelfsprekend tot er iets aan hapert. En wat te denken van die ene man of vrouw waarmee je de meest intieme relatie van je leven aangaat.
Alles wat je wint kun je verliezen. Dierbaren, je beste vriend, dat eerste vriendinnetje waar je hopeloos verliefd op bent, je baan, idealen, gezondheid, je relatie, vertrouwen in het leven.
En dan? Kun je dan je hoofd buigen en zeggen vanuit het diepst van je ziel: ‘Het is wat het is. Het is goed.’
Of gaat daar een lange weg aan vooraf. Van denken: ‘Waarom overkomt dit mij?’ ‘Waaraan heb ik dit verdiend?’ ’Word ik ergens voor gestraft dat dit met mij gebeurt?’ “Dit is niet eerlijk!’
Van boos zijn op het leven, het lot, op alles en iedereen. Van jaloers zijn op mensen van wie het leven gewoon doorgaat terwijl jouw hele wereld op zijn kop staat? Van boos zijn op die ander omdat hij/zij je maar mooi in de steek gelaten heeft. Van schuldig voelen omdat jij je jaloers, boos of bang voelt. Van je afvragen wat de zin van het leven is als er zoveel verdriet kan zijn. Bijna meer dan je kunt verdragen.
We zijn allemaal maar gewoon mensen en al die gedachten en emoties zijn doodgewoon. Je kunt van tevoren niet bedenken hoe je zult reageren als er iets gebeurt wat lijkt op een emotionele aardbeving. Al dat denken, al die verwarrende gevoelens zijn nodig om je weg te vinden in dat land van rouw.
Lowie van Gorp is de vader van KanjerGuusje. Zijn dochtertje overleed aan leukemie. Zijn lijfspreuk is: ‘Op de wind heb je geen invloed, wel op hoe je de zeilen zet.’ M.a.w.: Wat gebeurt, dat gebeurt. Je hebt alleen invloed op de manier waarop je daar mee omgaat.
De vrouw die haar man verloor aan kanker zegt: ‘Waarom zou het bij ons niet gebeuren als het bij andere mensen ook kan gebeuren?’
Leren verliezen begint als je kind bent. Als je hamster doodgaat, als je liefste vriendinnetje gaat verhuizen, als je favoriete leraar een andere baan krijgt, als je opa doodgaat. Kinderen kunnen grote verliezen meemaken. Een zusje wat doodgeboren wordt, ouders die gaan scheiden, een vader of moeder die doodgaat. Ze leren van de volwassenen om hen heen hoe je omgaat met verlies. Of je je verzet, of je het wegstopt, of je verdrietig, boos en bang mag zijn, of het verlies ruimte krijgt. Of je er wel of niet iets mee doet. Wordt er voor de dode hamster een grafje in de tuin gemaakt? Krijgt het verlies van een huisdiertje zo een plekje? Of wordt het dode beestje achteloos in de Kliko gegooid en wordt er snel een nieuwe hamster gekocht?
Mijn vader overleed onverwacht in het ziekenhuis in de vroege morgen van een zonnige dag in maart. Toen we afscheid van hem genomen hadden reden we naar mijn ouderlijk huis. Samen met mijn moeder zat ik achter in de auto, ik hield haar hand vast. Met mijn gezicht van haar afgewend liet ik even mijn tranen gaan. Ze voelde dat en streelde mijn hand. Ze zei: ‘Ach, ik heb al zoveel meegemaakt, je moet het leven maar nemen zoals het komt. We hebben het altijd goed gehad samen.’
Vroeger werd er veel verhuisd. Als kind betekende dit: weer je vriendinnetjes kwijt, je vertrouwde omgeving weg. Alles weer opnieuw opbouwen en daarna….weer verhuizen en weer verlies. Dit gebeurde zo ongeveer om de drie jaar. En wat later niet uitbleef, ongezonde relaties.
Uiteindelijk gestabiliseerd. Volwassen kinderen die al langer zelfstandig wonen en eindelijk….mijn zielsverwant; mijn grote liefde om het leven mee te delen. Na drie jaar overlijdt hij. Binnen twee maanden wordt hij ziek en sterft. Vaak werd ik een sterke vrouw genoemd……….Dit verlies laat een gat in mijn ziel achter en is in geen honderdduizend woorden te benoemen.
Beste Anita,
Als kind verloor je elke paar jaar je vertrouwde omgeving en de mensen die erbij hoorden. Niet de gemakkelijkste weg voor een kind dat behoefte heeft aan een stabiele omgeving. Het maakte je ook sterk want je leerde te overleven. Na een lange weg vond je je zielsverwant en grote liefde. Het geluk mocht maar drie jaar duren. Ik wens je van harte toe dat je ergens in je grote verdriet je veerkracht mag terugvinden.