Verlies en rouw bij ziekte, ongeval en beperking
Niet alleen aan het leven verliezen we. Als we geconfronteerd worden met een (chronische) ziekte of een ongeluk, daarna misschien verder moeten leven met beperkingen, dan ervaren we verlies. Bij verlies van gezondheid gaat de aandacht naar beter worden. Minder of geen aandacht is er voor wat het met jezelf doet. Dit artikel gaat dieper in op: Verlies en rouw bij ziekte, ongeval en beperking.
Ineens ben je ziek. Of er is ongemerkt een proces gaande van iets in je lijf wat niet werkt zoals het hoort te doen. Je komt terecht in de medische molen. De aandacht gaat vooral naar je fysieke toestand, de diagnose en behandelmogelijkheden. Er is onzekerheid, wat is er precies aan de hand? Ongeloof, is dit echt waar? Gebeurt dit met mij? Het gevoel van controle hebben over je lijf en leven, ben je kwijt. Je komt in een afhankelijke positie waarin anderen zeggen wat er moet gebeuren.
Datzelfde gebeurt als je een ongeluk hebt gekregen.
Bij een tijdelijke ziekte of bij een ongeluk is er perspectief op herstel.
Dan komt er een moment met meer rust. Fysiek ben je zo ver als kan opgeknapt. Er komt ruimte om te verwerken wat er met je is gebeurd. Vaak komt er dan een terugslag. Logisch want het was niet niks. Gezond zijn is niet meer vanzelfsprekend. Je vertrouwen in je gezondheid is weg. Er is misschien wel angst dat hetzelfde nog een keer gebeurt. En er kan ook zomaar verdriet zijn om alles wat er met je gebeurde.
Het kan zijn dat je beperkingen hebt overgehouden aan je ziekte of ongeluk. Je kunt niet meer wat je daarvoor kon. Misschien heb je minder energie, kun je je minder lang concentreren. Mensen die bv zijn behandeld voor kanker kunnen langdurig vermoeid blijven. Misschien kun je niet meer je huishouden doen, sporten, pianospelen, wandelen, minder of niet meer je werk doen. Je moet vaker iemand vragen om je met iets te helpen. Terwijl afhankelijk zijn van anderen het laatste is wat je wil.
‘Je moet je er bij neerleggen, het is niet anders. Ben maar blij dat je er zo doorheen gekomen bent’, zo wordt goedbedoeld gereageerd. Daar zit je dan met je boosheid en opstandigheid. En soms ben je zomaar ineens jaloers op anderen die wel kunnen doen en laten wat ze willen. Er kunnen andere gevoelens zijn. Zomaar verdriet. Schuldgevoel; had ik eerder naar de huisarts moeten gaan? Schaamte en onzekerheid. Je zelfbeeld, dat van die gezonde man of vrouw, moet je herzien.
Een chronische ziekte is een ander verhaal. Het vraagt om acceptatie. Is er hoop op stabilisatie en is het draaglijk?
Er kunnen stabiele periodes zijn en dan ineens verergeren de klachten. Je wordt telkens met de neus op de feiten gedrukt, je kunt er niet omheen. Het kost tijd om je te verzoenen met het idee, dat de ziekte blijvend deel uit maakt van je leven. Dat heeft invloed op jezelf maar ook op je directe omgeving. Je kunt beperkt worden in je werkzame leven, in je sociale leven. Wat doet het met je relatie als je vaak niet mee kunt naar een verjaardag, een feestje? Het beïnvloedt de seksuele relatie met je partner.
Een progressieve ziekte vraagt keer op keer bijstellen van je verwachtingen en instellen op wat er is. Een goede dag, een slechte dag. Medicijnen die bijwerkingen hebben en met spanning onderzoeken afwachten. Heeft de behandeling geloond?
Wat is helpend als je te maken hebt met verlies en rouw bij ziekte, ongeval en/of beperking?
- Gun jezelf de tijd.
Het kost tijd om eraan te wennen dat je leven blijvend is veranderd. Dat je beperkingen hebt , die soms onverwacht de aandacht vragen. Neem de tijd om te zoeken naar een aangepast dagritme.
- Geef ruimte aan je gevoel.
Sta je zelf toe dat je verdrietig, opstandig, boos, gefrustreerd of angstig bent. Je hebt tijd nodig om te rouwen om dat wat er niet meer is.
- Zoek naar een balans.
Welke dingen kun je met je beperkingen doen die maken dat je kunt genieten, ontspannen, plezier maken? Het kunnen kleine dingen zijn, zoals muziek luisteren of een uurtje bijpraten met een vriendin. Welke tijd en energie heb je nu nodig om de gewone dagelijkse dingen zoals wassen, aankleden, koken enz. te kunnen doen? Je zult meer dan voorheen moeten plannen.
- Zoek informatie.
Weten wat er met je aan de hand is geeft rust. Ook erkenning; waar je tegenaan loopt hoort bij je (chronische) ziekte en/of beperking. Er zijn veel patiëntenverenigingen die informatie geven. Ook lotgenotencontact kan zinvol zijn. Je bent niet de enige die zich in deze situatie bevindt.
- Zoek steun.
Bedenk hoe je zelf zou omgaan met iemand in jouw omgeving, als die in jouw schoenen zou staan. Hoe graag je zou willen helpen. Schroom niet om hulp te vragen. Op praktisch gebied, ook op emotioneel gebied. En ook hier kan een balans zijn. Ook al ben je in sommige dingen beperkt; op een ander gebied heb je misschien veel te bieden. Op jouw manier kun je bijdragen aan contact met naasten. Door een luisterend oor, door belangstelling te houden voor de mensen in je omgeving. Door het doen van vrijwilligerswerk.
- Loop je vast?
Maak eens een vrijblijvende afspraak om te onderzoeken of een begeleidingstraject jou kan helpen uit te zoeken wat je ziekte voor je betekent? Hoe kun je een goede balans vinden en je leven ook nu als plezierig en zinvol ervaren?
Anke de Jong-Koelé – Van overleven naar zinvol leven – ISBN978 90 259 0142 4
‘Wanneer iemand wordt getroffen door een ziekte of ongeval, staat alles in het teken van overleven: doktersbezoeken, behandelingen en revalidatie. Daarna moet je de draad weer oppakken, niet alleen wat de dagelijkse routine betreft maar ook ten aanzien van de toekomst en je dromen. Vaak is dat helemaal niet gemakkelijk: je moet opnieuw zin geven aan het leven. ‘Van overleven naar zinvol leven’ helpt daarbij.’
Zelfhulpnetwerk Zuid-Oost Brabant
Lotgenotengroepen voor geestelijke gezondheid, lichamelijke gezondheid, verslavingsproblematiek, cultuureigen en andere groepen
Patientenverenigingen – startpagina