Pas 20 jaar later kan ze rouwen om haar moeder – mei 2016

Ellen is 14 als ze haar moeder verliest aan kanker. Ze weet dat haar moeder ernstig ziek is, maar is er niet op voorbereid dat ze dood zal gaan. Toevallig hoort ze een opmerking van iemand die bij haar moeder op bezoek is: ’Ik ben blij dat ik haar nog heb gezien.’ Ineens dringt de onvermijdelijke realiteit tot Ellen door. Ze rent weg uit de ziekenhuiskamer. Het zal de laatste keer zijn dat ze haar moeder heeft gezien. In die nacht zal ze overlijden. Ook daarna heeft Ellen haar moeder niet meer gezien. Ze heeft geen afscheid kunnen nemen. Haar vader neemt zich voor om zo goed mogelijk door te gaan met zijn twee dochters.  Moeders kleren worden al snel opgeruimd en er wordt niet meer over haar gepraat. Hij betrekt zijn dochters er niet bij als de as van zijn vrouw verstrooid wordt.  Snel is er al een vriendin, na  4 maanden wordt het officieel, hoewel het voorlopig een LAT relatie is.
Ellen ervaart de relatie met haar vader altijd al afstandelijk, haar verhouding tot vaders vriendin omschrijft ze als ‘koel’.

Ogenschijnlijk gaat Ellens leven gewoon verder. Haar oudere zusje en zij nemen het huishouden op zich. Na de middelbare school kiest ze voor dezelfde beroepsopleiding als haar moeder, ook gaat ze net in dezelfde stad op kamers. Ellen heeft al verkering met de jongen waar ze later mee zal trouwen. Na haar opleiding gaat ze werken in hetzelfde ziekenhuis waar haar moeder gewerkt heeft.

Twintig jaar na de dood van haar moeder gaat het wringen, Ellen heeft intussen een dochtertje van anderhalf. Ze vindt het moeilijk om te zien hoe blij haar schoonouders met hun eerste kleinkind zijn. Ze gunt haar schoonouders dit geluk en gunt haar dochtertje een lieve opa en oma. En toch doet het pijn. Opnieuw mist ze haar moeder. Dat was ook al zo toen haar dochtertje werd geboren. En talloze keren daarvoor.

Het verdriet om het verlies van haar moeder is diep weggestopt. Het uit zich nu in angst en hyperventilatie, heftige huilbuien, concentratiestoornis en weinig energie. Eigenlijk zijn het normale rouwreacties, alleen komen ze 20 jaar na de dood van haar moeder. Ze is veel met haar bezig, hoewel  herinneringen aan haar geblokt lijken. Ze is bang om er naar te kijken want ze weet niet wat het overhoop haalt en wat het met haar doet.

Er komt een kennismakingsgesprek gevolgd door een traject. Vaak zijn het wandelcoachsessies, soms blijven we binnen. Ze meldt zich ziek en gaat later weer stapsgewijs aan het werk. Ook het werk blijkt belastend want ze wordt regelmatig geconfronteerd met ernstig zieke mensen. Die triggeren de herinnering aan haar zieke moeder in het ziekenhuis.

Aan het eind van een van de eerste sessies vraag ik haar om thuis een tekening te maken. Dat doet ze. Ze tekent een berg met een dikke glazen wand er omheen. Daar binnen borrelt het.  Veel verdriet, ook om het afscheid wat er niet was. Herinneringen waar ze nog niet bij kan. Angst. Om die berg loopt een pad. Dat was de weg die ze altijd koos.  Opzij van de berg staat een klein poppetje met een rugzak op zijn rug en stevige schoenen aan. Het poppetje is vastberaden om door de berg heen te gaan. Deze tekening is het begin van een hele reeks. Tekenen is voor haar nog meer dan praten of schrijven een manier om zich te uiten.

Tijdens een van de wandelcoachsessies maak ik in het bos een stevige cirkel van takken. Ik leg uit dat die cirkel symbool staat voor het kind dat ze was tot haar 14^e. Toen was er heelheid. De dood van haar moeder was voor haar een trauma. Er ontstond een splitsing in de heelheid van toen. Ik leg een stok op de grond die de cirkel in tweeën deelt.  Alles wat met haar moeders dood te maken had  was zo overweldigend en niet te bevatten, dat ze het diep in het traumadeel heeft weggestopt.  Ik vraag haar voorwerpen te zoeken in de omgeving die een metafoor zijn voor onderdelen van het trauma. Zo komt er een stekelig takje voor het verdriet met zijn scherpe kanten. Een mooi groen takje voor de mooie herinneringen. Een takje voor de pijn om het afscheid dat er niet was. Ze legt iets neer dat symbool is voor het onbevangen kind. Ze was een open kind, een kletsmajoor, die hield van uitspattingen.

Ze ging (onbewust) in de overlevingsstand. De vrolijke spring in het veld die ze tot voor kort was, veranderde in een teruggetrokken meisje dat haar hart voor een deel op slot deed. Een nieuwe vriendschap sluiten deed ze bv niet zo gauw. In de andere kwartcirkel (het overlevingsdeel of gesloten hart) komt iets te liggen dat staat voor dat gesloten hart. Was ze eerst een echte sloddervos, nu kreeg ze behoefte aan overzicht en structuur. Ook hier weer een voorwerp uit het bos. Haar denken werd rechtlijnig, het gaf haar het gevoel alles onder controle te hebben. Er komt een rechte stok te liggen.

Gelukkig, er blijft altijd een gezond deel of een open hart. Hierin komt een groen plantje. Het staat voor de liefde voor haar man en dochtertje.

Het raakt me hoe intens dat ze bezig is. Ze voelt dat dit wezenlijk is voor hoe ze geleefd heeft na haar moeders dood. ‘Ik leef maar wat van opzij’ is de zin die jaren door haar hoofd speelde . Nu begrijpt ze hoe dat komt. Ze leeft niet voluit en wil  zo graag meer vanuit haar gevoel gaan leven.

Ik vraag haar om eerst in het gezonde deel te gaan staan. Dat voelt vertrouwd en prettig. Ze voelt de verbinding met haar man en kind. Dan vraag ik of ze met een voet in het gezonde deel en met de andere voet in het overlevingsdeel wil gaan staan. Ook dit voelt vertrouwd. Of het prettig is? Ze mist haar gevoel. Nu gaat ze met een voet in het traumadeel en met de andere voet in het gezonde deel staan. Hier voelt ze de heftigheid van alles waar nog aan gewerkt moet worden. Hier ligt ook de sleutel.

Door met zachtheid en in de vertrouwde aanwezigheid van een begeleider het verdriet stukje voor stukje aan het licht te brengen en de tranen van toen, nu te laten stromen, kan ze eindelijk rouwen. Zo kan ze het verlies van haar moeder verweven met haar leven. Hand in hand met dat proces komen de herinneringen terug, dat is een prachtig cadeau. Soms zijn ze pijnlijk, ook dat is goed. Ook haar vader helpt haar. Hij heeft tot haar verbazing begrip voor het proces waar zij nu doorheen gaat. Hij geeft haar een hele stapel  fotoalbums vol foto’s die haar moeder heeft ingeplakt. Contact met haar lievelingstante (een zus van haar moeder) helpt haar om andere stukjes van de puzzel te vullen. Ze krijgt ook meer begrip voor haar vaders houding.
Nu, 20 jaar later, kan ze echt rouwen om haar moeder.

De overlevingsdelen waren belangrijk voor haar. Ze hebben haar gebracht daar waar ze nu is. Een vrouw in de bloei van haar leven met een fijne relatie en een kind. Met een baan waar ze stap voor stap naar terug kan keren. Nu mag ze wat soepeler in het leven staan. En ja, ook eens wat vaker een ander om hulp vragen. ‘Ik doe het wel zelf’ was ooit een besluit wat ze onbewust genomen heeft.

Ze leert om meer naar haar gevoel te luisteren en zich minder druk te maken over wat anderen misschien wel over haar zullen denken. Het mooiste van alles; ze kan nu echt genieten van haar dochter!