De kracht van rituelen.
Bijna overal ter wereld gaan belangrijke gebeurtenissen in het leven samen met een ritueel, ceremonie of feest. Denk aan geboorte, volwassen worden, huwelijk en dood. Een ritueel gaat vaak gepaard met symbolische handelingen die ons helpen een overgang te maken. Er zit iets in van het afsluiten van de ene levensfase en een nieuwe ingaan. Wat je achterlaat ken je, het nieuwe nog niet.
In het uitvoeren van rituelen voelen we onze verbondenheid met anderen. Wat is er fijner dan een pasgeboren kind te verwelkomen in een warme kring van familie en vrienden. Kersverse ouders maken de overgang van een leven met zijn tweeën naar een bestaan als gezin.
Door een huwelijk laat je de buitenwereld weten voortaan samen door het leven te gaan. Natuurlijk, een samenlevingscontract afsluiten is ook een goede manier. Je kunt ook naar Las Vegas gaan om te trouwen, zonder iemand erbij. Ik ben blij dat mijn zoon en zijn vriendin er voor kiezen om hun huwelijk te vieren samen met ons, familie en vrienden. Ook dat is verbondenheid. Ook al staan ze op eigen benen, hun geluk blijft het onze en hun verdriet ons verdriet. Ik hoop dat wij als ouders daar nog lang in mogen delen en er ook voor hen mogen zijn als dat nodig is.
Als je met pensioen gaat sluit je je werkzame leven af en ga je een nieuwe levensfase in. Fijn om dat samen met je collega’s en familie te doen.
Als iemand dood gaat werkt een verbindend ritueel, een afscheidsdienst, ondersteunend en troostend. Je staat niet alleen, er is een kring van mensen om je heen die samen met jou verdrietig is.
Toen ik kind was vervulde de buurt een belangrijke rol bij alles rondom overlijden en afscheid. Ieder kreeg daarin zijn taak. Ik herinner me dat een buurman bij ons kwam met een sigarendoosje, waar papiertjes uit gehaald werden. Een door mijn moeder en een door mijn vader. De mannen groeven het graf of droegen de kist. De vrouwen hielpen met opbaren of later bij de koffietafel die aan huis werd gehouden. Elke avond tot aan de begrafenis gingen de volwassenen naar de rouwwake om te bidden.
In onze moderne samenleving zijn de gebruiken en tradities rond de dood sterk veranderd. Kerkelijke tradities worden meer en meer vervangen door een meer persoonlijke manier van afscheid nemen. Naast begrafenisondernemers hoor ik steeds vaker over ritueelbegeleiders.
Hoe het afscheid ook vorm krijgt, altijd geldt dat het een belangrijk onderdeel is in het hele rouwproces.
De man van middelbare leeftijd die als jongen van 12 zijn vader verloor kon niet bij het afscheid zijn omdat hij te ziek was. Hij heeft daar nu nog moeite mee.
De vrouw van buitenlandse afkomst kon gelukkig naar haar moeder toe toen ze ongeneeslijk ziek was. Uiteindelijk moest ze terug en een dag later overleed haar moeder. Er was geen geld voor nog een lange vliegreis. Ze heeft haar moeder niet meer gezien en was niet bij het afscheid. Die eerste rouwtaak, de realiteit van het verlies onder ogen zien, was voor haar heel erg zwaar.
Er zijn verliezen waar onze samenleving geen rituelen voor kent. Want hoe vier je een echtscheiding? Terwijl het helemaal niet zo gek zou zijn. Er wordt een periode afgesloten die toch ook goede herinneringen meedraagt. Hoe zou het zijn voor alle betrokkenen, ook kinderen, om met de mensen om je heen zo’n periode af te sluiten? Ik denk aan mensen die hun ontslag krijgen. Of na een periode in de ziektewet arbeidsongeschikt worden. Allemaal verdrietige zaken die nog pijnlijker worden als er geen duidelijke afsluiting is. Hoe ga je om met een of meerdere miskramen? Misschien gevolgd door definitieve kinderloosheid.
Ook voor de deze situaties zijn rituelen te bedenken. Het vraagt wat creativiteit en misschien heb je daar wat hulp bij nodig.