Lex en Luc – Augustus 2014

Op een doordeweekse dag lopen we door de gezellige straatjes van Burgh-Haamstede. Bij een kleine galerie staat uitnodigend de deur open en er klinkt muziek. In de etalage staan houten voorwerpen,  die gemaakt zijn op een draaischijf. Ik zie ook figuurtjes van roodgebakken klei. Een spelend kind, een zittende vrouw. Nieuwsgierig lopen we binnen. De winkelbel gaat en een vrouw met een schort voor komt binnen. Aan haar handen te zien is ze bezig met klei. Ze roept haar man, zegt ze, ook al willen wij alleen maar even rondkijken. Al gauw is hij met Martien in gesprek over de kunst van het hout draaien. Ik kijk intussen rond want als het technisch wordt haak ik heel snel af. In een hoekje zie ik kaarten en een klein wit boekje. Nieuwsgierig kijk ik erin en zie eenvoudige tekeningetjes met kleine gedichtjes. Ze komen meteen bij me binnen. En ja, het boekje is te koop!

Het is gemaakt door Lex Maes, tweelingbroer van de man waar we mee in gesprek zijn. Hij maakte het in zijn laatste levensjaar, toen hij wist dat hij ongeneeslijk ziek was. Asbestkanker, hoe kom je daar nu aan?

Lex en Luc worden geboren in een groot Zeeuws gezin met nog zeven andere kinderen. ‘Lex heeft altijd zijn hart gevolgd, dat was al duidelijk toen hij nog kind was. Wij moesten thuis helpen. Dat deden we ook, het werd van ons verwacht. Lex had daar geen zin in en ging ergens anders naar toe. Gek genoeg accepteerden we dat ook nog van hem.’

Na de middelbare school gaat Luc economie studeren. Lex wil naar de kunstacademie. Zijn ouders staan daar niet achter maar hij gaat. Hij wordt leraar en staat een paar jaar voor de klas. Het is niet wat hij echt wil, hij kan er zijn creativiteit niet in kwijt. Bij toeval rolt hij in wat later zijn echte vak zal worden: als straatartiest een typetje spelen. Hij wordt toneelspeler in zijn eigen éénmanstheater. De typetjes ontstaan in de loop van de jaren of hij bedenkt ze voor een bepaalde gelegenheid.

Als je kijkt op ‘room & streetperformer’ L’ex Maes kom je ze tegen. Bij het lezen van de beschrijvingen ga ik vanzelf glimlachen, ik zie het zo voor me. Alleen al de titels prikkelen mijn fantasie. Suppoost van een verdrietig museum, de schuchtere vrijgezel of de éénmansfanfare.

Niet alleen in Nederland, ook in het buitenland wordt hij gevraagd. Tot zelfs een keer in Zuid-Afrika. L’ex Maes blijkt heel iemand anders te zijn dan Lex Maes. Hij zegt er zelf over:  ‘Ikzelf ben introvert, onzeker, ik kan heel erg twijfelen. Als ‘ t niet zo lijkt, dan ben ik aan het bluffen.’

Luc werkt intussen als econoom en in zijn vrije tijd knapt hij huizen op. Dat wordt zijn passie. Ook hij gaat doen wat hij het liefste wil, werken met hout. Een half jaar nadat hij zijn baan opgeeft doet zijn vrouw hetzelfde. ‘Bie Maes’ wordt hun galerie en werkplek. Luc praat duidelijk met genegenheid en trots over zijn tweelingbroer. Zijn gezicht betrekt als hij vertelt over die dag dat Lex hem belt vanuit Griekenland. Hij is wat hees en zegt dat hij naar de dokter gaat als hij terug in Nederland is.

Nog wat later maakt Lex hem duidelijk hoe hij ervoor staat. Dit is het en er is niets meer te behandelen. Hij vraagt aan Luc om zijn kist te maken, hij zal het hout zelf komen brengen. Luc mag er aan zagen en schuren, verder niets. ‘Je zorgt alleen dat er geen splinters aan zitten want ik wil er zo in kunnen liggen.’  Nee, boos is Lex niet dat hij dood gaat. Hij heeft een goed leven gehad, vindt hij zelf. Hij regelt de dingen voor zijn afscheid, het zal gaan op de manier zoals hij het wil.

Luc: ’Je wilt niet weten hoe vaak hij heeft gezegd: morgen kom ik het hout brengen. Die dag ging dan voorbij zonder dat Lex kwam. Dat waren dagen dat het niet goed met hem ging.’  Uiteindelijk kwam het hout. ‘Ik heb de kist gemaakt, voor mijn eigen tweelingbroer. Dat was een zwaar karwei.’

Zijn creativiteit helpt Lex door zijn laatste levensjaar. Hij maakt tekeningetjes en zet er altijd wat woorden bij. Het gaat over hele kleine dingen: liefde, vertrouwen, onmacht, afscheid en klein geluk. In opdracht voor de opening van het hospice in Middelburg heeft hij een klein boekje met 14 tekeningen en teksten uitgegeven. Op zaterdag 5 oktober 2002 komt koningin Beatrix om het hospice te openen, Lex overhandigt haar het eerste exemplaar van zijn boekje.

Twee dagen later krijgt Luc een telefoontje, of hij maar wil komen. Nu zit Lex niet meer op een stoel, hij ligt op de bank. Er is nog een laatste keer oogcontact. Op 7 oktober overlijdt Lex. Het raakt me hoe Luc praat over het gemis van zijn tweelingbroer. ‘Ik kom uit een groot gezin maar met Lex had ik een veel diepere band dan de rest.’ Het duurt zeker een half jaar voor hij weer in staat is met hout te gaan werken.

Op de binnenkant van de achterkaft staat gedrukt:’ Lex Maes (Vlissingen, 1947-2002) was 15 straatartiest. Toen werd hij ongeneeslijk ziek. Vanaf dat moment tekende hij voor een aantal tentoonstellingen en maakte dit boekje voor het Sint Jans hospice De Casembroot in Vlissingen. Hij tekent en schrijft hierin voor de zieke, de familieleden, de vrienden en de omstanders. Verdriet, hulpeloosheid en onmacht zijn begrijpelijke plaatjes geworden met een tekstje.’ ‘Voor Ineke’  staat eronder. Zij is de vrouw die Lex achterlaat. Via Luc krijg ik haar mailadres. Ik wil haar vragen of ik een paar van de gedichten en tekeningen mag gebruiken voor mijn nieuwsbrief. Er komt een hele lieve reactie terug. Ook dat raakt me.

Ze laat me ook nog weten: ‘In wezen was hij alleen in zijn ziekte en naar het doodgaan maar we hebben het ook erg met zijn tweeën gedaan. Het moment dat Lex ziek werd ben ik gestopt met werken, omdat Lex het fijner vond als ik in de buurt was. We hebben samen nog heel veel ondernomen in het laatste jaar van zijn ziekte.’ Ik sla het boekje open en zie de afbeelding met de twee tuinstoelen die tegen elkaar aan staan. Dit staat erbij:

                   We hebben buiten gezeten in de zon.
                   Met zijn tweetjes.
                   Toen we opstonden om naar binnen te gaan,
                   hebben we de stoeltjes tegen elkaar aan gezet.
                   Je kan dan nog een beetje zien
                   hoeveel we van elkaar houden.

Zomaar een ontmoeting leidde tot dit verhaal en liet me kennismaken met een boekje wat nog steeds mensen weet te raken en te ontroeren. Een kleine maar bijzondere nalatenschap.