Is rouw een psychisch probleem? April 2012

Rouw is het het geheel van reacties dat optreedt na een betekenisvol verlies. Het is een natuurlijk iets, waar we vroeg of laat allemaal in ons leven mee geconfronteerd worden. Door het verlies van mensen die ons dierbaar zijn. Of op een andere manier: echtscheiding, een miskraam, verhuizing, ontslag, een ernstige, misschien chronische ziekte enz..

Je verliest iemand die of iets wat voor jou van betekenis is.

Rouw is geen ziekte, hoe ziek je er ook van kunt worden. Het is een natuurlijk iets wat bij het leven hoort.

Er bestaat een internationale standaard, de DSM, die door huisartsen, psychologen, psychiaters enz. gebruikt wordt bij de diagnose van psychische problemen. Tot nu toe

kan een arts bij rouw de eerste twee maanden niet de diagnose ‘depressie’ stellen.

Volgend jaar komt een nieuwe versie uit en daarin is dit voorbehoud geschrapt. De weg naar medicalisering van rouw is daarmee gebaand. Heel terecht is er veel kritiek op deze ontwikkeling.

Jakob van Wielink (Boertiengroep) en Leo Wilhelm (Rijksoverheid) zijn verliesdeskundigen en schrijven daarover:

Medicalisering van rouw past bij een land waar een ruggenprik bij bevalling standaard is en waar bij een begrafenis kunstgras overde opgegraven aarde wordt gelegd om dat aan het rouwende oog te onttrekken.

Als je als rouwende bij je huisarts komt met klachten als slapeloosheid, somberheid, concentratieproblemen is de vraag waar je het beste mee geholpen bent. Is dat een luisterend oor, erkenning en begrip, bevestiging dat dit heel normaal is en hoort bij de tijd die je doormaakt? Of sta je na 5 of hooguit 10 minuten buiten met een recept voor pillen?

En hoe gaat dat met mensen in hun werkomgeving? Want rouw neem je, gewild en ongewild, mee naar je werksfeer. Je eigen kwetsbaarheid raakt aan die van collega’s en leidinggevenden. Het is de vraag hoe een werkgever en eventueel een bedrijfsarts daar mee omgaan.

Van Wielink en Wilhelm zeggen hierover:

Herstel op eigen kracht, ook al is het met kleine stapjes, draagt bij aan een herwonnen en toegenomen veerkracht. Medicalisering van het probleem versterkt het zelf-herstellende vermogen niet. Dat vraagt namelijk dat we aan de slag gaan met verlies. Daar zijn medewerker én organisatie bij gebaat.

Ik kan het alleen maar volledig met hen eens zijn. Allerlei symptomen, zoals die genoemd zijn vooral bij rouwtaak 2, zijn normaal bij een ingrijpend verlies. Rouwen vraagt tijd, aandacht, ruimte, energie. Om rouwarbeid te kunnen verrichten heb je een omgeving nodig die daar begrip voor heeft, ondersteunend kan zijn.

Rouw is een natuurlijk proces, depressie is een ziekte. Symptomen hebben op het eerste oog best overeenkomsten. Ik denk aan slaapproblemen, veel piekeren, sombere gedachten en gevoelens enz.. En natuurlijk, in een rouwperiode kan iemand een depressie erbij krijgen. De scheidslijn kan heel dun zijn. Het is aan een behandelaar of hulpverlener om dat onderscheid te kunnen maken en onder de depressie de rouw te blijven zien.

Ik zou het vanuit mijn eigen ervaring met depressie ook nog om kunnen keren. Een depressie doormaken is een verlieservaring. Verlies van o.a. levenslust, zelfvertrouwen en vertrouwen in het leven. Als ik naar de rouwtaken kijk, komen ze alle 4 voorbij.

1. De realiteit onder ogen zien. Toegeven aan wat er op dit moment is, zonder er tegen te vechten. Het was een van de moeilijkste dingen in mijn leven. Me overgeven aan een nieuwe depressie zonder te weten hoe diep het zwarte gat zou zijn waar ik opnieuw in ging vallen. Overgave vraagt vertrouwen en dat is nou net het laatste wat je in een depressie hebt. Ook al weet je verstand dat zo’n periode overgaat, je gevoel en al die automatische, negatieve gedachten zeggen iets anders.

2. Het aanvaarden en ervaren van de emotionele pijn ten gevolge van het verlies. Verdriet, boosheid, onmacht, angst, schuldgevoel, jaloezie; ik zou er een boek over kunnen schrijven. Een lijf dat alleen maar zeer doet, mentaal anders functioneren.

3. Je leven herinrichten na het verlies. De draad weer oppakken. Langzaam aan weer vertrouwen krijgen in jezelf, in je geestelijke gezondheid. De angst de baas worden, want je wilt het liefste zoiets nooit meer meemaken. Je leven bijstellen, prioriteiten anders leggen. B.v. meer rust inbouwen.

4. Het verlies een plaats geven. Accepteren dat deze kwetsbaarheid onderdeel is van jezelf. Zin geven aan dat wat je meegemaakt hebt.  Het heeft er bij mij toe geleid dat ik b.v. een aantal jaren geleden me ben gaan inzetten voor lotgenoten bij Stichting  Zelfhulp Netwerk Zuidoost- Brabant.

Hoe is jouw mening over de vraag: Is rouw normaal of is het een psychisch probleem? Reacties zijn welkom!