‘Ik moet verder’
‘Hoeveel verlies kan een mens hebben?’ Een vraag van Wim Brands aan Christa Anbeek.
In ‘Boeken’ praat hij met haar omdat ze een nieuw boek geschreven heeft. Aarzelend schetst hij aan het begin van het gesprek hoe Christa in een jaar tijd eerst haar vader, daarna haar moeder en haar broer verloor. Zij was 24 en studeerde nog. Haar vader en haar broer maakten zelf een eind aan hun leven.
Op de dag dat politie aan de deur kwam om haar te vertellen dat ze haar broer hadden gevonden maakte dat een soort oer-impuls in haar los:‘Ik kies voor het leven’. Nog een andere reactie;’Ik wil een kind’.
Ze heeft instinctief een innerlijk besluit genomen in een situatie die voor haar overdonderend was, zoals ze het zelf noemt. Het is allemaal te lezen in haar eerste boek ‘Overlevingskunst’
Een tijdje terug sprak ik een vrouw van midden 60. Ik zie haar al jaren op de verjaardag van familie. Driekwart jaar geleden hadden ze afscheid moeten nemen van hun dochter, ze had kanker. ‘Hoe gaat het met je?’ vroeg ik haar. ‘We moeten verder’, was het antwoord. Ze begon te vertellen hoe ze druk waren met hun kleindochter van 8, die nu geen moeder meer had. Hoe ze probeerden haar zo goed mogelijk op te vangen en ook de vader af en toe wilden ontlasten. Hoe ze de verjaardag van het meisje hadden gevierd.
Ook in haar antwoord klonk een innerlijk besluit:‘We moeten verder’. Vooral voor hun kleindochter, ook voor hun zoon die zijn zus kwijt was. Over hoe het met haarzelf was, praatte ze niet.
‘Ik moet verder’. Een zinnetje van maar drie woorden. Die ander, die dood is, kan niet meer verder. Mijn leven gaat hoe dan ook door. Het woordje ‘moet’ is veelzeggend. Alsof je geen keus hebt. Je kunt niet meer terug in de tijd al zou je dat duizend maal willen. ‘Moet’ geeft aan dat het niet van harte gaat. Ook dat het verre van gemakkelijk is.
‘Verder’ geeft aan: mijn eigen leven kan ik niet stil zetten, het gaat door.
Het is een zinnetje wat ik geregeld hoor. Het klinkt krachtig en besluitvaardig. Het verstand zegt dat het leven doorgaat. Er klinkt een wilsbesluit in door, rationeel ook aanvaarden van dat wat onherroepelijk is.
Achter dat ene zinnetje ligt de wereld van het hart en de ziel. Daar wordt de kwetsbaarheid zichtbaar, het tot in het diepst van de ziel geraakt zijn, het niet weten, het gewond zijn, de onzekerheid. Daar dringen de emoties zich op, soms op heel onverwachte momenten.
Wat heb ik diep respect voor mensen, die ondanks een ingrijpend verlies verdergaan. Elke morgen opstaan, eten, boodschappen doen, voor hun gezin zorgen, voor zichzelf zorgen, de hond uitlaten. Die proberen om ondanks een groot gemis weer iets van hun leven te maken. Die het verlies met zich meedragen.
De gestorvene
Zeven maal om de aarde gaan,
als het zou moeten op handen en voeten;
zevenmaal om die éne te groeten
die daar lachend te wachten zou staan.
Zeven maal om de aarde gaan.
Zeven maal over de zeeën te gaan,
schraal in de kleren, wat zou het mij deren,
kon uit de dood ik die éne doen keren.
Zeven maal over de zeeën te gaan –
zeven maal, om met zijn tweeën te staan.
Ida Gerhardt
Geef een antwoord