Gelukkig zijn is hard werken – januari 2016

Op zondagmorgen 3 januari komt Leo Bormans met zijn ‘gelukskoffer’ binnenwandelen in het Boschhuis van Annemiek Schrijver.  Haar programma heeft een toepasselijke naam, ‘De verwondering’.  Ik ben al snel geboeid door de manier waarop Leo Bormans zijn boodschap uitdraagt.  Met de nodige Vlaamse relativering leeft wat hij zegt. Zo vertelt hij al 20 jaar een geluksdagboek bij te houden. Hij zoekt niet alleen naar drie geluksmomenten van de voorbije dag maar kijkt ook naar wat hij er zelf aan heeft bijgedragen. ‘Gelukkig zijn gaat niet vanzelf, het is hard werken’,  is zijn opvatting.

Een voorbeeld? Niet alleen concluderen:  De zon scheen zo lekker vandaag. De actie is: Ik heb een half uurtje gewandeld in de zon.

Leo Bormans is ‘geluksprofessor’.   Als  ‘Ambassador of Happiness & Quality of Life’ adviseert hij regeringen, managers, universiteiten, welzijnswerkers, leraren, organisaties enz over heel de wereld.  De afgelopen jaren onderzocht hij op een wetenschappelijke manier wat geluk is en wat mensen gelukkig maakt. Hij vroeg aan economen, sociologen, antropologen, psychologen en andere wetenschappers uit allerlei landen om in maximaal 1000 woorden geluk te beschrijven. Leo Bormans maakte daar weer een boek van: ‘Geluk, the world book of happiness’.  Nu reist hij de wereld over om mensen te vertellen over zijn bevindingen. Want, waar we ook wonen, een gelukkig leven willen we allemaal.

Net als Annemiek ben ik nieuwsgierig naar zijn definitie van geluk. Gelukkig, het antwoord had ik zelf ook kunnen bedenken.  Geluk is niet hoogdravend of zweverig. Het heeft vooral te maken met tevreden zijn over hoe je leven is. Ook hier koppelt Leo een actie aan. Het gaat om actieve tevredenheid. ‘Kijk eens of je met verwondering kunt kijken naar wat voor jou vanzelfsprekend is.’
Met maar meteen een gedachte er achteraan: ‘ De werkelijkheid kunnen we niet veranderen, wel hoe we er naar kijken.’

Tevreden zijn heeft alles te maken met dankbaar zijn. Je kunt het leren ook al ben je er niet mee groot gebracht. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat mensen die oefenen in dankbaar zijn, aanzienlijk gelukkiger zijn.
Het zijn bemoedigende woorden. Tegelijkertijd denk ik aan mensen die leven met een groot verlies. Kun je ondanks de pijn van het gemis, angst, onzekerheid over de toekomst met dankbaarheid naar je leven kijken?

Dan komt er iets anders om de hoek, de hoop. Leo noemt het ‘optimisme met opgestroopte mouwen’. Hoop is het tegenovergestelde van angst. Bange mensen hebben het heel moeilijk met gelukkig zijn. Angst houd je vast op de plek waar je bent. Hoop vraagt om actie, om risico durven nemen tegen beter weten in.

Ik denk aan jaren geleden toen ik opnieuw gevangen zat in een stevige depressie. Er was enorm veel angst. Om nog dieper in dat zwarte gat te vallen, om mijn man en kinderen te verliezen, om er nooit meer uit te komen, om geen dak boven mijn hoofd te hebben. Tegen beter weten in besloot ik op een morgen me over te geven aan wat er gebeurde en me niet meer te verzetten. Ik besloot vertrouwen te hebben dat de depressie over zou gaan ook al voelde ik dat voor geen greintje. Op een briefje schreef ik als eerste zin: ‘Ik heb vertrouwen’. Dat briefje werd een soort symbool voor mijn innerlijke besluit. Telkens haalde ik het uit mijn broekzak en keek er even op. Later kwamen er andere zinnetjes bij.  Zoals: ‘Ook al ben ik ziek, ik blijf de moeite waard.’

Wandelen hielp me om me beter te voelen. De zinnen op mijn briefje vormden een mantra die ik al lopend bleef herhalen. Langzaam knapte ik op én ik had het gevoel dat ik er zelf een steentje aan had bijgedragen. Die periode werd een keerpunt. Alsof ik voor mezelf had besloten om me niet langer door angst te laten leiden. Ik wilde en wil van mijn leven genieten en dat lukt steeds beter. Dat betekent niet dat mijn leven zonder zorgen is. Net als in ieders leven gebeuren er dingen in het mijne en ben ik af en toe bang. Ik heb b.v. geen enkele garantie dat ik nooit meer een depressie zal krijgen. In de tussentijd wil ik wel voluit leven.  Dankbaar zijn helpt me daarbij, elke dag tel ik mijn zegeningen. Van Leo heb ik geleerd om daar iets aan toe te voegen en te kijken wat ik daar zelf aan heb bijgedragen. Ik hoop nog lang te mogen oefenen in dankbaar zijn.