ARTIKEL: Diffuus verlies
Je kunt het niet duiden. Er wordt iets getriggerd, wat maakt dat je je verdrietig, down, alleen, onzeker of iets anders voelt. Het is er niet alleen nu. Je herkent het want het gevoel is er vaker. Je bent er alleen mee, het maakt eenzaam.
Diffuus verlies is niet goed herkenbaar voor jezelf en/of voor de buitenwereld. Bovendien is het niet zichtbaar.
Het kan te maken hebben met een verlangen naar iets wat je graag in je leven gehad zou hebben maar ontbreekt. Het is niet zo makkelijk om dat uit te spreken want het laatste wat je wilt is zielig gevonden worden. Zo voel je jezelf niet. Je wilt ook niet als ondankbaar worden gezien. En, nog erger, je wilt vooral niet dat mensen denken dat je zelfmedelijden hebt. Het verlangen is omhuld door een deken van schaamte.
Ze is een vrouw van rond de 60. Ze staat vol in het leven, heeft een gezellig huis en een goed netwerk van familie en vrienden. Ze heeft de nodige interesses en is initiatiefrijk. Toen ze niet meer kon werken zocht ze naar vrijwilligerswerk om een goeie invulling aan haar leven te geven. Allemaal positief. Maar toch…. Op de achtergrond blijft het onvervulde verlangen naar een lieve partner. Er waren mannen maar nooit kwam het tot een vaste relatie. In het verlengde daarvan is het onvervulde verlangen naar kinderen. Moeder worden was niet voor haar weggelegd.
Ze gaat vaker mee met groepsreizen voor alleenstaanden en ziet altijd op tegen die eerste avond. Want dan is het ‘rondje’. Mensen vertellen wat over zichzelf, bij wie ze horen, dat ze gescheiden zijn, weduwe of weduwnaar. Er komen verhalen en foto’s over kinderen en kleinkinderen. ‘En dan kom ik…’ Ze vindt het altijd lastig. Ze is blij als de ‘feestmaand’ december voorbij is.
Het verdriet over haar onvervulde verlangen steekt van tijd tot tijd de kop op en ze praat er maar hoogstzelden over. Het is er wel.
Ik noemde het al; het verlangen naar een kind. Ik kan het zo goed begrijpen. Toen ik 12 of 13 was wist ik al dat ik graag moeder wilde worden en het liefste van 3 kinderen. Daarvoor wilde ik missiezuster worden en de arme kinderen in Afrika gaan helpen. Tot ik tot de ontdekking kwam dat je dan niet kon trouwen en kinderen krijgen. Ik kan me niet voorstellen hoe mijn leven gelopen was als die kinderen er niet waren gekomen. Actrice Halina Reijn gaf er een naam aan, de OK-vrouw (Ongewild Kinderlooze vrouw). Er kwam een documentaire en er waren felle meningen, positief of negatief over haar openheid.
Ook mét partner kun je ongewenst kinderloos blijven. ‘Ons stille verdriet, zo noemen wij dat’, zegt de kinderloze vrouw die ik goed ken.
We hebben allemaal een moeder en een vader. Het is een universeel verlangen van elk kind om door de moeder en vader ‘gezien’ te worden, liefdevolle aandacht te krijgen, gewaardeerd te worden en gewoon te mogen zijn zoals je bent. In de ideale wereld zou dat bij iedereen zo zijn. Dat verlangen blijft, ook al ben je volwassen en sta je op eigen benen.
Wat als je moeder en/of je vader er wel zijn maar emotioneel niet beschikbaar zijn of waren? Het gaat hier niet om de waaromvraag. Het is niet de bedoeling om met een beschuldigende vinger naar ouders te wijzen. Het gaat om jouw onvervulde verlangen naar die liefhebbende en ondersteunende aanwezigheid van je moeder en/of je vader.
Net als in de relatie met je ouders kan er in de relatie met broers en zussen van alles misgaan. Of het sluipt erin en je kunt er niet de vinger op leggen. Er is een onvervuld verlangen naar harmonie.
Verlangen naar horen bij familie is weer iets anders. Er zijn mensen die gewoon weinig of geen familie over houden.
Diffuus verlies heeft nog een andere kant.
Iets wat vanzelfsprekend was in je leven, is nu verdwenen. Een voorbeeld: je partner was altijd gezond en is na een herseninfarct een andere persoon geworden. De buitenwereld ziet wel je partner en wat er met hem aan de hand is. Wie heeft er oog voor jou en jouw verlies? Je toekomstperspectief moet je bijstellen. De relatie met je man is niet meer hetzelfde ook al blijft de liefde.
Diffuus verlies gaat over volwassenen die een partner, broer of zus, vader of moeder hebben die psychisch ziek is, dementeert, een aandoening heeft zoals b.v. autisme. Heel veel aandacht gaat naar de persoon die niet meer is zoals hij/zij is en extra zorg nodig heeft. Maar wat doet dat met jou? En wie heeft aandacht voor jou? Misschien ben je wel boos omdat het nu zo is. En voel je je schuldig omdat je dat bent. Tegenstrijdig.
Ze heeft een geestelijk gehandicapt kind. Ze houdt van het kind, misschien nog meer dan van haar gezonde kinderen. En toch… Af en toe denkt ze aan hoe het had kunnen zijn als….
Door echtscheiding of het verbreken van een relatie worden de familieverhoudingen opgeschud. Er vallen gaten. Ook dit geeft diffuus verlies. Van iets wat er was, maar nu niet meer is.
Mensen kunnen noodgedwongen de zware last van een geheim meedragen. Over de werkelijke reden van iemands overlijden; over de werkelijke afkomst van je vader, moeder, je kind; over die buitenechtelijke relatie die afgebroken werd; over een abortus; over misbruik, over……….
Deze opsomming is niet volledig; er zijn vast situaties die ik over het hoofd zie. Aanvullingen zijn welkom.
Diffuus verlies is niet goed zichtbaar of herkenbaar voor de buitenwereld.
Maar hoe zit het bij jezelf? Neem je jezelf serieus en kun je je eigen onvervulde verlangen erkennen? Kun je dat diffuse verlies van wat er wel was en er nu niet meer is, erkennen? Of denk je: ’Niet zeuren, wat zullen anderen wel van me vinden, ik wil niet als zwak worden afgeschilderd, het stelt toch niks voor, misschien ligt het allemaal aan mezelf, ik zal het wel niet waard zijn, anderen hebben het veel zwaarder dan ik enz…’
Helpt het je als je zo denkt? Of maak je jezelf klein en veeg je alles maar onder het tapijt? Is het dan echt weg? Nee! De volgende keer als het verlies getriggerd wordt, komt het in volle sterkte terug.
Hoe zou het zijn als je met iemand kunt delen hoe je jezelf echt voelt? Want als je het niet deelt, hoe kan iemand anders dan begrip voor je hebben en met je meeleven? Dan blijft het iets wat je in stilte met je meedraagt. Hoe eenzaam kun je je dan wel niet voelen!
Rouwen begint met je realiseren dat er een verlies is. Erkennen van het verlies.
Een volgende stap is je verlies ervaren. Alle gevoelens die horen bij dat verlies durven voelen en ruimte geven. Toestaan dat ze er zijn. Ook als het gaat om boosheid, schuldgevoel, schaamte.
Het is helend als je je gevoelens kunt delen. Aan iemand die zonder oordeel met zachtheid naar jou kan luisteren. En is die stap nog te groot voor jou, vertrouw dan je emoties toe aan papier. Of schilder, zing, dans, loop ze eruit.
Lukt het niet in je eentje? Ga dan het gesprek aan met iemand die je hierin kan begeleiden.