Als je jong je vader of moeder verliest
Jaarlijks verliezen ruim 6 duizend minderjarigen een of beide ouders. Als je jong je vader of moeder verliest, kun je niet beseffen wat voor impact dit heeft op je verdere leven. Het veroorzaakt een breuklijn in je leven maar ook in de basis van je bestaan. Het is een vanzelfsprekend gegeven: een vader en moeder, die voor jou de bedding zijn van waaruit je als kind de wereld in gaat. Ze staan voor onvoorwaardelijke liefde, vertrouwen en veiligheid. De breuklijn loopt daar dwars doorheen.
Kinderen willen het liefste dat alles gewoon door gaat. Alleen, het is niet meer gewoon en hun leven zal nooit meer zo worden als voor die breuklijn. Er is een leven vóór en een leven ná.
Manu Keirse, rouwdeskundige uit België, hamert op het belang van aandacht voor kinderen in zo’n situatie.
• Luister goed naar kinderen. Luister ook naar de woorden achter het gedrag. Jonge kinderen kunnen nog niet in woorden uitdrukken wat ze voelen, dat is zichtbaar in hun gedrag en spel.
• Geef duidelijk en eerlijk antwoord op vragen. Kinderen hebben er recht op te weten wat er is gebeurd. Geef die uitleg die een kind kan bevatten.
• Kinderen hebben behoefte aan warmte en troost. Ook aan de veiligheid van regelmaat.
• Help kinderen herinneringen levend te houden.
Ook jongeren hebben zo hun eigen manier van rouwen. Ze willen niet uit de toon vallen bij vrienden en klasgenoten en hebben nog niet geleerd om te gaan met ingrijpende gebeurtenissen. En ze zitten in een fase van ontdekken wie ze zelf zijn en volwassen worden. Het kan heel ingewikkeld zijn.
Op de website van Titia Liese http://verlaatverdriet.nu lees ik:
‘Kinderen die een ouder verliezen, kunnen rouwen om de dood van hun ouder met de mogelijkheden die ze op dat moment hebben. Volwassenen kunnen kinderen helpen het verdriet om de dood van de ouder in goede banen te leiden. Het verlies van de ouder kan echter pas verwerkt worden als duidelijk is geworden wat die gevolgen zijn geweest, wat die teweeg hebben gebracht en wat die gevolgen hebben betekend voor de groei naar volwassenheid en ontwikkeling van de identiteit van het kind naar volwassene.
Pas als je volwassen bent geworden kun je weten welke gevolgen het vroege verlies van je ouder voor jou, voor je gezin van herkomst, voor de ontwikkeling van je identiteit en voor je verdere levensloop heeft gehad. Dus ook mensen die in de tijd van het overlijden van hun ouder op een goede manier zijn opgevangen en/of begeleid kunnen Verlaat Verdriet hebben ontwikkeld.
Verlaat Verdriet is niet een optelsom van falen
Verlaat Verdriet is heel gewoon
Verlate rouw is heel natuurlijk
Daan Westerink ging na het overlijden op zoek naar boeken met ervaringen van lotgenoten. Ze vond er geen en besloot na haar journalistenopleiding die boeken zelf te gaan maken. Ze interviewde tientallen mannen en vrouwen die als kind of jongere een of beide ouders verloren. In een aantal van die verhalen komt het voor dat het verlies van een ouder niet voldoende verwerkt is en boven komt in het volwassen leven. In het boek ‘Leven zonder ouders’ lees ik o.a. over bindingsangst, afgesneden zijn van gevoelens, een gezin wat uit elkaar valt omdat gezinsleden niet met elkaar kunnen praten over het verlies, overleven in plaats van voluit leven. In veel van de ervaringsverhalen wordt beschreven dat er een moment komt, waarbij mensen er niet meer omheen kunnen om hulp te zoeken. Het is een pijnlijk proces om verdriet en pijn die zolang zijn weggestopt, toe te laten en te voelen.
Gemis is er op bijzondere dagen, zoals een diploma-uitreiking, verjaardagen, een trouwdag, geboortes van kinderen, op moeder- of vaderdag, tijdens de feestdagen. Het gemis kan ook vaag zijn en zomaar ineens oppoppen.
Daan Westerink is naast journalist ook rouwdeskundige geworden. Ze publiceert regelmatig op social media. Van haar leer ik dat de wereld niet ophoudt te bestaan na het verlies van je ouders. Ze is open over het blijvende gemis. En over de liefde die blijft.